ALGORYTM OBLICZANIA WSKAŹNIKA BAROMETRU RYZYKA NADUŻYĆ W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH

Struktura rekordu danych

Pojedynczy rekord to jedna część zamówienia (w przypadku zamówień jednoczęściowych mamy oczywiście tylko jeden element) do której doklejone są dane z całego ogłoszenia o zamówieniu. Pomiar ryzyka dotyczy zawsze poszczególnych części zamówienia.

UWAGA! W przypadku, gdy wykonawcą jest konsorcjum a dane konsorcjantów są wprowadzone poprawnie i jest możliwość ich rozdzielenie, każdy rekord jest powielony tyle razy ile było rozpoznanych konsorcjantów.

Poniżej opis poszczególnych kolumn dla każdego rekordu:

Składowe wskaźnika BRN

Składowymi wskaźnika BRN są wartości obliczane na podstawie wybranych wskaźników. Aktualnie jest to 9 wskaźników. Sposób obliczania każej składowej jest przedstawiony w dalszej części algorytmu.

Dla wyników z ogłoszeniami o zamówieniu

• BRN_1 - obliczany na podstawie wartości ofert_prawidlowych
• BRN_2 - obliczany na podstawie wartości tryb_postepowania
• BRN_3 - obliczany na podstawie wartości waga_kryterium_ceny
• BRN_4 - obliczany na podstawie wartości czas_na_oferte
• BRN_5 - obliczany na podstawie wartości czas_decyzji
• BRN_6 - obliczany na podstawie wartości dlugosc_przedmiotu
• BRN_7 - obliczany na podstawie wartości dlugosc_warunkow
• BRN_8 - obliczany na podstawie wartości ilosc_wymaganych_dokumentow
• BRN_9 - obliczany na podstawie wartości wadium

BRN = SUM(BRN_1:BRN_9)/9
(suma wszystkich składowych wskaźnika BRN podzielona przez 9)

Dla wyników bez ogłoszeń o zamówieniu

• BRN_1 - obliczany na podstawie wartości ofert_prawidlowych
• BRN_2 - obliczany na podstawie wartości tryb_postepowania
• BRN_3 - obliczany na podstawie wartości waga_kryterium_ceny

BRN = SUM(BRN_1:BRN_3)/3
(suma wszystkich składowych wskaźnika BRN podzielona przez 3)

Kolejność działań

Bardzo istotne jest aby zachować odpowiednią kolejność działań. Jedne wartości wynikają z innych i nie można dopuścić do sytuacji w której będziemy liczyć wartości do których nie posiadamy jeszcze danych. Aby to ułatwić opracowaliśmy najlepszy sposób na zapewnienie dogodnych warunków dla wszystkich obliczeń. Namenklaturę i nazwy zmiennych opisane są w dalszej części algorytmu:

1. Tworzymy Tabele pomocnicze średnich i liczności rekordów
2. Dla wszystkich rekordów liczymy skorygowany wskaźnik wartości (na podstawie kwota_eur oraz cpv4_XXXX_WAR liczymy kwota_eur_COR)
3. Liczymy Tabelę pomocniczną z wartościami granicznymi dla 5 grup wartości
4. Na podstawie Tabeli pomocnicznej z wartościami granicznymi dla 5 grup wartości określamy przynależność go grupy wartości dla każdego badanego rekordu.
5. Dla wszystkich rekordów liczymy pozostałe skorygowaną wskaźniki
6. Liczymy Tabelę pomocniczną dla pozostałych skorygownych wskaźników
7. Na podstawie Tabeli pomocnicznej z wartościami granicznymi dla 25 grup wartości określamy przynależność go grupy pozostałe skorygowane wskaźniki.
8. Posiadając obliczone przynależności do grup dla wszystkich wskaźników dokonujemy obliczenia BRN na ich podstawie zgodnie z opisaną niżej metodą Obliczania Składowych Wskaźnika BRN.

Tabele pomocnicze

Rozpatrując algorytm pod kątem pełnego, ograniczonego zbioru, mamy pewne zmienne stałe, które będą wykorzystywane wielokrotnie. Dobrą praktyką jest aby nie obliczać ich wielokrotnie, zatem warto jest przygotować sobie tabele z tymi danymi.
Jeżeli planujemy realizację dynamicznego indeksu, przeliczanie potencjalnie powinno odbywać się za każdym dołożeniem nowego rekordu. Nie mniej jednak w takim przypadku także można zastosować tabele pomocnicze, obliczane np. co miesiąc lub co kwartał.

Średnie i ilości

W algorytmie potrzebujemy danych ilościowych z konkretnych rynków do testów walidacyjnych oraz średnich wymaganych przy kwalifikowaniu rekordów do odpowiednich grup. Są to:

• cpv4_XXXX_UB - ilość unikalnych beneficjentów
• cpv4_XXXX_IW - ilość wyników dla CPV4
• cpv2_XX_IW - ilość wyników dla CPV2
• cpv4_XXXX_SWD - średnia ilość wynaganych dokumentów
• cpv4_XXXX_SKC - średnia wagi kryteriów ceny
• cpv4_XXXX_GRW_Y_SDP - średnia długość opisu przedmiotu zamówienia - to oprócz grupowania po 4 cyfrach CPV odbywa się dodatkowe grupowanie po wartości
• cpv2_XX_SDW - średnia długość opisu wymagań dla oferentów (kryteriów przystąpienia) - w tym przypadku grupowanie jest po 2 cyfrach kodu CPV
• cpv4_XXXX_SWA* - średnie stosunku wadium do wartości
• cpv4_XXXX_STS - średnia ilość dni na złożenie oferty
• cpv4_XXXX_SPU - średnia ilość dni od terminu składania ofert do dania publikacji
• cpv4_XXXX_WAR - średnia wartość części

cpv4_XXXX - oznacza, że badamy cały zbiór rekordów, dla którego pole cpv4 przyjmuje wartość wskazaną w XXXX (4 pierwsze cyfry kodu CPV)
cpv2_XX - oznacza, że badamy cały zbiór rekordów, dla którego pole cpv4 przyjmuje wartość wskazaną w XX% (2 pierwsze cyfry kodu CPV i dowolne kolejne 2 cyfry)
cpv4_XXXX_GRW_Y_ - oznacza, że badamy cały zbiór rekordów, dla którego pole cpv4 przyjmuje wartość wskazaną w XXXX (4 pierwsze cyfry kodu CPV) oraz pole cv5 wskazuje Y (obliczoną grupę wartości w danym rynku CPV4)
* - Uwaga! w przypadku wadium porównujemy stosunek wadium do wartości wygranej - w odpowiedniej walucie - czyli wadium_ratio = wadium / kwota_EUR dla wadium podane w EUR lub wadium_ratio = wadium / kwota_PLN jeżeli wadium było podane w PLN.

Kwalifikacja przynależności rekordu do grup wskaźnika

Wartość składowych wskaźnika BRN bazuje w większości przypadków na analizie skorygowanych wskaźników pod kątem uszeregowania danego wskaźnika przetargu w całym zbiorze danych. Za każdym razem gdy obliczamy tę składową rozkładamy wszystkie rekordy na równe pod kątem ilości przypadków 5 lub 25 grup. Następnie na podstawie zaszeregowania konkretnego przypadku ustalana jest wartość składowej wskaźnika BRN.

Podobnie jak w przypadku średnich i stałych ilości, trudno w systemach relacyjnych ustalać miejsce zaszeregowania w locie. To mnóstwo kosztownych obliczeń. Warto zatem przygotować progi dla każdej z grup, na podstawie których będzie można zakwalifikować dany wynik bez konieczności sięgania do wartości wszystkich innych rekordów.

Korekta wskaźników

Aby obliczenia były porównywalne względem różnych rynków najpierw musimy znormalizować szukane dane. Dlaczego taki zabieg jest konieczny dowiesz się z metodologii. Tu opiszemy jak dokonać korekty wskaźników.

Skorygowane wskaźniki obliczamy na podstawie średnich policzonych wcześniej dla odpowiednich rynków CPV4 lub CPV2. W jednym przypadku do obliczeń należy wykorzystać już wcześniej przypisaną grupę wartości do której przynależy dany rekord. Dla każdego wykorzystywanego wskaźnika przedstawię wzór wyliczenia:

Zalecamy wyliczenie skorygowanych wartości w następującej kolejności

• kwota_eur_COR = kwota_eur - cpv4_XXXX_WAR
• ilosc_wymaganych_dokumentow_COR = ilosc_wymaganych_dokumentow - cpv4_XXXX_SWD
• waga_kryterium_ceny_COR = waga_kryterium_ceny - cpv4_XXXX_SKC
• dlugosc_warunkow_COR = dlugosc_warunkow - cpv2_XX_SDW
• wadium_COR = wadium_ratio - cpv4_XXXX_SWA
• czas_na_oferte_COR = czas_na_oferte - cpv4_XXXX_STS
• czas_decyzji_COR = czas_decyzji - cpv4_XXXX_SPU

Przed policzeniem ostatniego wskaźnika - skorygowanej długości opisu przedmiou zamówienia, musimy policzyć przynależność do grupy wartości - należy to zrobić na podstawie wskaźnika kwota_eur_COR wg. metody opisanej poniżej. Po przypisaniu do grupy, możemy przystąpić do obliczenie ostatniego skorygowanego wskaźnika:

• dlugosc_przedmiotu_COR = dlugosc_przedmiotu - cpv4_XXXX_GRW_Y_SDP

Metodologia przydzielania rekordów do grup na podstawie wskaźników

Wszystkie rekordy, które badamy rozdzielamy na podstawie wybranego skorygowanego wskaźnika na 5 lub 25 równolicznych* grup, posortowanych rosnąco lub malejąco.
* do rozdzielenia grup używamy funkcji odpowiadającej funkcji xtile z aplikacji Stata. Oznacza to, że nasze grupy mogą nie być równoliczne, co więcej część grup może być pusta. Dzieje się tak dla tego, że wszystkie takie same wartości ostatniego skorygowanego wskaźnika w danej grupie są wciągane do tej grupy. Miejsce w kolejnej grupie jest jednak nadal zarezerowane dla tych pozycji. W przypadku w którym ilość takich samych wartości znajduje się np. w 3 grupach po sobie następujących, druga grupa w kolejności będzie całkowicie pusta. Opis tej metody rozdzielnia rekordów na grupy można sprawdzić tutaj.

Poniżej zobrazujemy jak to się robi.

Grupy, do których musimy przypisać każdy rekord to:

• kwota_eur_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej wartości udzielonego rekordu kwota_eur_COR, rozkład na 5 grup
• ilosc_wymaganych_dokumentow_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej ilości wymaganych dokumentów udzielonego rekordu ilosc_wymaganych_dokumentow_COR, rozkład na 25 grup
• waga_kryterium_ceny_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej wagi kryteriów ceny udzielonego rekordu waga_kryterium_ceny_COR, rozkład na 25 grup
• dlugosc_warunkow_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej długości tekstu warunków przystąpienia do przetargu udzielonego rekordu dlugosc_warunkow_COR, rozkład na 25 grup
• wadium_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej wartości wadium udzielonego rekordu wadium_COR, rozkład na 25 grup
• czas_na_oferte_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej liczby dni na złożenie oferty udzielonego rekordu czas_na_oferte_COR, rozkład na 25 grup
• czas_decyzji_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej liczby dni podjęcia decyzji o udzieleniu udzielonego rekordu czas_decyzji_COR, rozkład na 25 grup
• dlugosc_przedmiotu_GR - kwalifikacja do grupy na podstawie znormalizowanej długości tekstu opisu przedmiotu zamówienia udzielonego rekordu dlugosc_przedmiotu_COR oraz przynależności do grupy kwota_eur_GR, rozkład na 25 grup

Załóżmy że mamy zbiór danych składający się z 20 wskaźników.
Chcemy podzielić go na 5 równolicznych grup.
Nasze dane i wyniki to:

Jak widać powyżej w rozkład normalny daje nam 5 równolicznych grup. Rozkład xtile sprawił, że rekordy z grupy 3 trafiły do grupy 2 ponieważ były takie same jak ostatni rekord tej grupy. W grupie 3 pozostał natomiast tylko jeden rekord, ponieważ 3 poprzedzające miejsca zostały zablokowane przez przesunięte rekordy. Należy zwrócić uwagę, że jeżeli rekord p12 o wartości 7 miałby wartość 5, to grupa 3 byłaby całkowicie pusta, co także jest dopuszczalne.

Powyższe rozwiązanie daje nam to, że grnice każdej z grup są domknięte, co w sumie ułatwi nam ich obliczanie w systemie relacyjnych baz danych.

Aby ułatwić sobie sprawę w liczeniu rozkładzie na grupy możemy przyjąć następującą metodologię:

1. Liczymy ilość wszystkich rekordów
2. Liczbę rekordów (lr) dzielimy przez liczbę grup (lg) na którą chcemy rozłożyć rekordy i otrzymujemy liczbę (grl)
3. Sortujemy rekordy po danym skorygowanym wskaźniku w zależności od wymagań (rosnąco lub malejąco)
4. Z posortowanego zbioru pobieramy lg-1 rekordów co otrzymaną liczbę grl
5. Każda wartość skorygowanego wskaźnika tak wybranego rekordu to górna granica kolejnych grup - ostatnia grupa nie ma górnej granicy
6. Przypisanie grupy następuje po zweryfikowaniu pomiędzy którymi granicami dana skorygowana wartość się znajduje. Należy pamiętać, że górne granice są domknięte.

KIERUNEK SORTOWANIA PRZY SZEREGOWANIU REKORDÓW W GRUPACH

Dane (obliczone tabele) za lata 01.2010 - 09.2015 można pobrać ze strony "Bazy Danych".

Obliczanie składowych wskaźnika

1. Walidacja danych wejściowych

Na wstępnie walidujemy dane wejściowe w celu usunięcia z obliczeń zbyt małych rynków oraz błędnych danych.

• oznaczamy każdy rekord statusem VALIDATED = 1
• jeżeli ofert_prawidlowych = 0, to VALIDATED = 0
• jeżeli kwota_eur < 1000, to VALIDATED = 0
• jeżeli cpv4_XXXX_IW (ilość wyników dla okresu i rynku - CPV4) < 10, to VALIDATED = 0
• jeżeli cpv2_XX_IW (ilość wyników dla okresu i rynku - CPV2) < 50, to VALIDATED = 0
• jeżeli cpv4_XXXX_UB (ilość unikalnych beneficjentów dla okresu i rynku - CPV4) < 6, to VALIDATED = 0
• jeżeli ofert_prawidlowych =< 0, to VALIDATED = 0

2. BRN_1 - obliczany na podstawie wartości ofert_prawidlowych

3. BRN_2 - obliczany na podstawie wartości tryb_postepowania

4. BRN_3 - obliczany na podstawie wartości waga_kryterium_ceny_GR

5. BRN_4 - obliczany na podstawie wartości czas_na_oferte_GR

6. BRN_5 - obliczany na podstawie wartości czas_decyzji_GR

7. BRN_6 - obliczany na podstawie wartości dlugosc_przedmiotu_GR

8. BRN_7 - obliczany na podstawie wartości dlugosc_warunkow_GR

9. BRN_8 - obliczany na podstawie wartości ilosc_wymaganych_dokumentow_GR

10. BRN_9 - obliczany na podstawie wartości wadium_GR